این گیاه بومی مناطق آمریکای جنوبی می باشد.این گیاه گل یکساله، یا پایا، رونده، پیچنده و پاکوتاه می باشد.اقسام پیچنده آن بوسیله دمبرگها که به دور شاخه های نازک یا نخ یاسیم می پیچد خود را بالا میکشد.
مشخصات گیاه شناسی لادن tropaeolum majus
شاخه های آن گوشتی با برگهای گرد به صورت گوشواره ای با دمبرگهای طویل و به صورت پر پشت می باشند .برگها عموما” به رنگ سبز روشن می باشد ولی در بعضی از انواع آن برگها رنگ قهوه ای متمایل به قرمز دارند.گلها برحسب نوع آن ساده یا پرپر می باشند و از کنار شاخه ها و دمبرگ بیرون می آید که دارای دم بلند کم و بیش به شکل غیر مستقیم و پشت آن مهمیزی دارد.رنگ گلها مختلف و زرد، قرمز، قهور، عقیقی، و کرم روشن یک رن یا دو رن است.بیش از ۳۰ گونه از این گیاه وجود دارد که معروترین آن لادن غده دار می باشد که اصل آن از پرو می باشد و گیاه بالا رونده زیبایی است.ساقه های این گیاه حتی تا چند متر نیز می رسد . حامل برگهای درشت سبز مانند به رنگ سبز متمایل به آبی است.گلها به رنگ و شکل مشخصی است که برای هر کس آشنا به نظر می رسد.همه قسمت های این گیاه طعم سبزی(شاهی یا تره تیزک) را می دهد و در حقیقت آن را شاهی هندی نیز می نامند.
از اقسام لادن که امروزه زیاد کاشته می شود یکی لادن بزرگ به نام T.majus که نیز گیاه پیچنده و تا حدود ۲متر بالا می رود.برگها به شکل سپر و گلها عموما” نارنجی است.از این گونه، ارقام دیگری به دست آمده که جزو رونده ها و پاکوتاه می باشد.
رقم دیگری از گل لادن کاشته می شود که معروف به لادن دو رگه T.Hybrid de Lobb می باشد و از تلقیح بین لادن T.majus و لادن لوب T.Jobbianum به دست آمده که بوته خیلی سبز و قوی دارد و می تواند داربتسی را پوشش دهد.زیرا ارتفاع آن تا ۴ متر نیز می رسد .رقم جالب دیگری به نام لادن T.Spit fire وجود دارد که گلها به رنگ قرمز و شنجرقی تند می باشد و بطور فوق العاد گل های فراوان دارد. از این رقم نیز رقم های دیگری با گلهای سفید یا زرد روشن با لکه های ارغوانی و دورگه های زرد سیر با لکه ارغوانی و دورگه بلوطی رنگ و نیز گل پرپر به دست آمده است تمام انوع این لادن ها از اول بهار تا آخر پائیز تولید گل می کند.دو رقم گل لادن دیگر نیز وجود دارد که از نظر زیبایی کم از رقم های بالا نیست که یکی به نام T.minus ساقه های آن خوابیده و ۴۰-۵۰ سانتی متر به اندازه بوته آنست و برگها و گلهای آن از انواع لادن های دیگر گوچکتر می باشد.دیگر بادن T.Peregrinum که گونه پیچیده و ارتفاع آن تا ۴متر می رسد و دارای برگهای بریده و ایجاد ۴-۵ لبه مدور میکند و گلهای آن کوچک و به رنگ زرد و نارنجی می باشد .
طرز کاشت و ازدیاد:
تکثیر لادن وسیله بذر و قلمه انجام میگیرد.بذر آن در اواخر اسفند در شاسی کاشته و در اردبیهشت ماه به بستر اصلی منتقل می نمایند.یا یانکه بذر انواع لادن را در بهار در گلدانهای ۱۵ سانتی متری یا در محل اصلی می کارند.برای رشد خوب و گل دهی با بذر را در خاکی سبک و سیاه کاشته و مرتبا” آن را آبیاری کنند در این صورت دارای گلهای فراوان خواهد شد. گل لادن از آفتاب داغ و هوای خشک تابستان صدمه می بیند و نباید خاک آن خشک شود.
برای ازدیاد از طریق قلمه، قلمه های نسبتا” سخت آن را بریده و برگها را نیز قطع نموده فقط سر شاخه یک یا دو جوانه باقی می گذارند. سپس آن را در ظرف آب گذاشته و در مکانی آفتابگیر قرار می دهند. این قلمه به آسانی ریشه داده و به سرعت رشد و تولید گل می کنند.
خاک: خاک جهت کاشت لادن در داخل گلدان عبارت است از ۱/۳ خاک باغچه ۱/۳ خاک برگ و ۱/۳ ماسه که در طول مدت زمستان می توان بوته ها در گلدان کاشته و در پاسیو یا گلخانه نگهداری کرد.
آبیاری: به گونه ای است که خاک همیشه مرطوب باشد.
کاربرد: لادن از نظر دارویی خواصی دارد که دم کرده برگ آن مدر و نرم کننده سینه است (۳۰ گرم شیره یا الکاتور آن ۲ تا ۳ قاشق قهوه خوری) نیز همین اثر را دارد برگ تازه آن اگر در الکل خیس کنند و پس از چند روز صاف کرده و به تن بمالند از ریزش مو جلوگیری کرده و آن را تقویت می نماید. برگ های تازه آن را در سالاد و هم چنین به جای برگ مو می تواند مورد استفاده قرار داد، میوه های کوچک آن ترش خوش مزه و معطری دارد که چاشنی خوبی بوده و خوردن برگ میوه آن برای بیمارانی که دوره نقاهت را می گذرانند مقوی می باشد.
انواع پا کوتاه آن در داخل حاشیه های چمن کاریها یا کنار باغچه هابصورت نواری کاشته می شود.نوع خزنده آن در بالکن یا پنجره ها یا نرده ها اطراف باغچه ها می کارند.این گیاه به علت رشد زیاد می تواند زمین های سخت را در زمان کوتاه بپوشاند.گلهای بریده آن مدت ۱۰-۱۲ روز در گلدان ماندگار می باشد غنچه در این مدت در گلدان باز می شود.
