نحوه‌ی کشت و پرورش گوجه فرنگی
آیا می‌خواهید درباره‌ی پرورش گوجه‌فرنگی‌های شیرین و آبدار یاد بگیرید؟ خوشبختانه گوجه فرنگی می‌تواند در هر محیط گرمی که دارای مقدار اندکی رطوبت باشد، رشد کند. اما همانند اکثر سبزیجاتی که میوه تولید می‌کنند، فرایند رشد گوجه‌فرنگی طول می‌کشد. با بهره‌گیری از نور کافی، آب و صبر و حوصله، در انتها یک بوته‌ی ۸/۱ متریِ گوجه‌فرنگی خواهید داشت که میوه‌های بزرگ (یا در اندازه‌ی گیلاس)، قرمز (یا سایر رنگ‌های مشابه) و آبدار دارد! رشد گوجه‌فرنگی خیلی طول می‌کشد، پس باید صبر و حوصله‌ی زیادی داشته باشید، اما غیر از این مورد به چیز خاص دیگری برای داشتن یک بوته‌ی گوجه‌فرنگی خوب احتیاج ندارید.
بخش ۱: کاشت گوجه فرنگی
۱- بوته‌های کوچک گوجه‌فرنگی را از یکی از گلخانه‌های نزدیک تهیه کنید. اگر برای اولین بار اقدام به پرورش گوجه‌فرنگی کرده‌اید یا اینکه کار با بذر را ترجیح می‌‌دهید، می‌توانید دانه‌های گوجه‌فرنگی از گونه‌ی دلخواهتان را خریداری کرده و آن‌ها را داخل باغچه‌تان بکارید.
برای خرید بوته‌های بزرگ‌تر پول خرج نکنید؛ دلیلی برای این کار وجود ندارد، مگر اینکه کارتان را دیر شروع کرده باشید و زمان لازم را برای کاشت بذر یا بوته‌ی کوچک نداشته باشید.
باغبان‌های باتجربه‌تر معمولاً کار با بذر گوجه‌فرنگی را راحت‌تر می‌دانند، اما شما کماکان می‌توانید خرید بوته‌های کوچک را در ذهن داشته باشید.
اگر می‌خواهید از بذر استفاده کنید، یک ماه قبل از انتقال بوته‌ها به باغ، آن‌ها را در گلخانه یا محیط داخلی با نور کافی بکارید تا فرایند لازم برای رشدشان پی گرفته شود.
از نور فلوئورسنت یا سایر انواع نور در ارتفاع ۵ سانتی‌متریِ بالای گیاه استفاده کنید و با رشد گیاه، مقدار این نور را نیز افزایش دهید (البته اگر اتاقتان نورگیر نیست). بوته‌های گوجه‌فرنگی را تا ارتفاع ۱۵ الی ۲۵ سانتی‌متر پرورش دهید و سپس در صورت مناسب‌بودن هوای بهاری در محل زندگی‌تان، آن‌ها را به باغ انتقال دهید.
۲- گونه‌ای را انتخاب کنید که پرورشش آسان باشد، علی‌الخصوص اگر در حوزه‌ی باغبانی تازه‌کار هستید. گونه‌های موجود برای گوجه‌فرنگی شامل Better Boy، Creole، Early Girl، Brandy Wine، Celebrity، Lemon Boy و … می‌شود.
به یک گونه بسنده نکنید و چند مورد مختلف را به صورت همزمان بکارید تا در صورت خراب‌شدن یکی از گونه‌ها، به صورت کامل ضرر نکنید.
۳- به ازای هر عضو خانواده که گوجه‌فرنگی مصرف می‌کند، دو بوته بکارید. اگر می‌خواهید گوجه‌فرنگی‌ها را کنسرو کنید یا اینکه سالسا تهیه کنید، به ازای هر نفر ۴ بوته بکارید.
معمولاً هر گلدان ۲۰ سانتی‌متری ۴ دلار قیمت دارد یا اینکه می‌توانید بسته‌ی ۶ تایی از بوته‌های کوچک‌تر و ۳ سانتی‌متری را با همین قیمت تهیه نمایید.
۴- یک منطقه‌ی آفتابی را برای کاشت انتخاب کنید. گوجه را در محلی بکارید که از نور کامل آفتاب (۷ ساعت در روز یا حتی بیشتر) بهره می‌گیرد. برای اینکه گوجه‌فرنگی طعم خوبی پیدا کند، می‌بایست تحت گرمای آفتاب قرار بگیرد.
هشدار: در اقلیم‌های گرمسیر که دارای شب‌های با دمای حدود ۲۴ درجه‌ی سلسیوس هستند، اکثر بوته‌های گوجه‌فرنگی میوه‌ی جدید تولید نمی‌کنند و فقط میوه‌های به‌وجودآمده رشد می‌نمایند. به صورت کلی در شب‌های خیلی گرم و در ساعات نزدیک طلوع آفتاب، هیچ میوه‌ای از سوی بوته‌ی گوجه‌فرنگی تولید نخواهد شد.
در هر منطقه‌ی اقلیمی، یک دوره‌ی زمانی خاص و چندروزه برای کاشت بوته‌های گوجه‌فرنگی در محیط بیرون (داخل باغ) توصیه شده است. سعی کنید در همین دوره‌ی چندروزه این کار را انجام دهید وگرنه ممکن است که دیر شود (زیرا امکان دارد که هوا زودتر از حالت معمول گرم شده و همان‌طور که گفته شد بر رشد گیاه تاثیر بگذارد).
۵- مقدار زیادی کود به خاک باغچه اضافه کنید. برای هر متر مربع از باغچه به ۲۵ تا ۴۰ کیلو کود احتیاج دارید. کود را با ارتفاع ۶ الی ۸ سانتی‌متر روی خاک بریزید. گوجه‌فرنگی برای رشد به خاکی نسبتاً غنی از نظر ارگانیک احتیاج دارد. اگر خودتان کود تولید نمی‌کنید، از کودهای آماده و موجود در بازار استفاده کنید.
۶- بوته‌ی گوجه‌فرنگی را به صورت عمیق بکارید. ۵۰ الی ۷۵ درصد از بوته را داخل زمین فرو کنید (علی‌الخصوص برای گیاهان پایه‌دار که قبل از کاشتشان، دارای اندام باریک هستند). حتی اگر تعدادی از برگهای پایین بوته در داخل خاک بماند نیز اشکالی ندارد. ریشه‌های جدیدی از ساقه‌ی دفن‌شده درون خاک به وجود می‌آیند که منجر به توسعه و تقویت بوته می‌شوند؛ یک گیاه نوپا می‌بایست توجه ویژه‌ای به تولید ریشه داشته باشد.
۷- 10 دقیقه پس از کاشت به گیاه آب بدهید. برای هر بوته حدود ۴ لیتر آب گرم (با دمای ۲۷ درجه‌ی سلسیوس) در نظر بگیرید. ده دقیقه پس از کاشت بوته در داخل زمین، می‌بایست به آن آب رسانده شود. این عمل باعث می‌شود که بوته دچار شوک نشود.
۸- بوته‌های گوجه‌فرنگی را با فاصله‌ی ۴۵ الی ۹۰ سانتی‌متر از یکدیگر بکارید. در صورتی که در اقلیم گرم‌تر قرار دارید، این فاصله را به نصف کاهش دهید، علی‌الخصوص اگر از فنس و قفس دور بوته‌ها استفاده می‌کنید. این فاصله‌ی نرمال به این دلیل توصیه شده که شاخ‌وبرگ بوته‌ها بتوانند به صورت انبوهی رشد کنند. حال در صورتی که از قفس برای هر بوته استفاده شود، شاخ‌وبرگ گیاهان بر روی همدیگر سایه می‌اندازند و همین عامل باعث می‌شود که میوه‌های بوته در سایه قرار بگیرند و به همین دلیل محصول نهایی دارای طعم بهتری خواهد شد.
حتماً فضای لازم را برای حرکت خودتان میان بوته‌ها در نظر بگیرید تا بتوانید آن‌ها را آبیاری کنید، علف‌های هرزشان را جدا نمایید و برداشت میوه‌ها را انجام دهید. آن بذرهای بامزه و کوچک همواره به شکل اولیه باقی نمی‌مانند و تبدیل به بوته‌های عظیمی می‌شوند.
بخش ۲: رشد
۱- به مدت ۷ تا ۱۰ روز پس از کاشت شروع به آبیاری کنید. پس از گذشت یک هفته از شروع، هر روز حدود ۵۰۰ میلی‌لیتر آب گرم به هر بوته برسانید.
آبیاری قطره‌ای و یا آبیاری با شلنگ بهتر از آبیاری از بالا است. زیرا آبیاری از بالا می‌تواند آفاتی را برای بوته در پی داشته باشد که در حالت کلی، گیاه به آن‌ها دچار نمی‌شود.
پس از گذشت بیش از ۱۰ روز، فاصله‌ی زمانی آبیاری بوته‌ها را افزایش دهید و مطمئن شوید که هر هفته بین ۵/۲ الی ۶/۷ سانتی‌متر باران می‌بارد. در صورتی که بارش باران ندارید، ۵/۷ لیتر آب را برای هر بوته در طول هفته در نظر بگیرید که این روند آبیاری، دو هفته پس از کاشت گیاه پی گرفته می‌شود.
هفته‌ای دو یا ۳ بار بوته را آبیاری کنید که می‌توانید در هر نوبت، ۳ الی ۴ لیتر به گیاه آب بدهید. با بزرگ‌ترشدن بوته‌ها و گرم‌ترشدن هوا، مقدار آب داده‌شده به گیاه را نیز بیشتر کنید.
اگر هوا گرم یا خشک است، می‌توانید حجم بیشتری از آب را با فواصل زمانی کمتر به گیاه بدهید.
۲- پس از یک الی دو هفته، از مالچ (خاک‌پوش) کاه، علف خشک‌شده یا برگهای سوزنی کاج در اطراف بوته استفاده کنید. این امر باعث می‌شود که رشد علف‌های هرز کنترل شده و رطوبت خاک در آب‌وهوای خشک حفظ شود. ضخامت مالچ می‌بایست حدود ۵/۲ سانتی‌متر باشد و تا قطر حدود ۱۵ سانتی‌متر در اطراف ساقه پخش شود. می‌توان از برگهای سوزنی کاج استفاده کرد تا میزان اسیدیته‌ی خاک افزایش پیدا کند.
هشدار: خاک را دائماً مرطوب یا «خیس» نگاه ندارید. این امر باعث ازبین‌رفتن ریشه و ایجاد بیماری برای ساقه می‌شود، علی‌الخصوص اگر هوا خیلی گرم باشد.
۳- در مورد استفاده از کودهای شیمیایی تصمیم‌گیری کنید. از کود چمن استفاده نکنید. نسبت مواد معدنی در کود چمن به گونه‌ای است که برای رشد ساقه‌ها و برگ‌ها استفاده می‌شود. به دنبال کود سبزیجات بگردید که برای تحریک میوه نیز به کار میرود. می‌توان گوجه‌ها را به صورت ارگانیک پرورش داد، البته اگر خاک مورد استفاده از منظر ارگانیک قوی باشد. در صورت استفاده از کود شیمیایی، سعی کنید مقدار توصیه‌شده در هر گالن را (بر اساس دفترچه راهنمای کود) به دو نیم تقسیم کرده و به جای یک بار کودزدن، دو بار این فرایند را انجام دهید. این امر باعث می‌شود که خاک به علت طولانی‌نشدن بازه‌ی زمانی کوددهی دچار شوک نشود.
کوددهی بیش از اندازه باعث رشد سریع گیاه می‌شود که همین امر احتمال بروز بیماری و آفات را برای آن گیاه افزایش می‌دهد.
به خاطر داشته باشید که هدفتان از پرورش بوته‌ی گوجه‌فرنگی میوه‌هایش است نه برگ‌هایش. استفاده از کود به مقدار زیاد یا استفاده از کود نامناسب باعث می‌شود که گیاه به جای میوه، صرفاً شاخ‌وبرگ بیشتری تولید کند.
۴- استفاده از قفس یا پایه‌ای بلند را برای سرپانگه‌داشتن بوته مدنظر داشته باشید. شما می‌توانید در حین کاشت گیاه این موارد را مهیا کنید یا اینکه ۱۴ روز پس از کاشت اقدام نمایید.
برای سرپانگه‌داشتن بوته می‌تواند از پایه‌ای با ابعاد ۳/۱ در ۵ سانت و به طول ۸/۱ الی ۴/۲ متر استفاده کنید. این پایه‌ها را با فاصله‌ی ۵ سانتی‌متری نسبت به بوته و با عمق ۳۰ الی ۶۰ سانتی‌متر در داخل زمین فرو کنید. گیاه را به شکلی نرم و ملایم به پایه گره بزنید، به نوعی که دچار خفگی نشود. می‌توانید پایه‌هایی از جنس بامبو، چوب‌های دورانداختنی، لوله یا حتی میله‌های آهنی در نظر بگیرید.
برخی از انواع گوجه‌فرنگی همانند انگور و لوبیا به صورت پیچکی رشد می‌کنند که می‌توان برای مهارشان از داربست یا فنس استفاده کرد. این امر می‌تواند نتیجه‌ی خوبی را در پی داشته باشد، اما معمولاً بوته‌های گوجه‌فرنگی به صورت متمرکز و انبوه در یک منطقه‌ی خاص رشد می‌نمایند.
یک بوته‌ی گوجه‌فرنگی محدود به میزان معینی رشد کرده و پس از آن به همان اندازه باقی می‌ماند یا اینکه به کندی بزرگ‌تر می‌شود. اما نوعی از بوته‌های گوجه‌فرنگی موجود هستند که نامحدود بوده و دائماً رشد می‌کنند.
قفس مورد استفاده برای گوجه‌فرنگی می‌بایست حداقل ۲/۱ متر بلندی داشته باشد که حتی می‌تواند در صورت رشد خوب گیاه، قفس بلندتری نیز ساخته شود. برخی از بوته‌های گوجه‌فرنگی تا ارتفاع ۸/۱ متر نیز رشد می‌کنند که در این موارد، می‌توان پایه‌هایی را در زمین فرو کرد و قفس را به این پایه‌ها گره زد. معمولاً قفس‌ها با سنگین‌شدن گیاه خم شده و گاهی اوقات در طوفان‌های تابستانی منهدم می‌شوند. سعی کنید با استفاده از دقت کافی، برگ‌ها و شاخه‌های فرعی بوته را به داخل قفس هدایت کنید. برخی از قفس‌های گوجه‌فرنگی کمتر از ۴ دلار قیمت دارند.
۵- در صورت تمایل می‌توانید خودتان برای بوته‌ی گوجه‌فرنگی قفس بسازید. یک رول از فنس باغچه با ارتفاع ۲۵/۱ متر تهیه کنید که دارای سوراخ‌های مربعی باشد. به زودی می‌توانید این قفس‌ها را به پایه‌های فروررفته داخل زمین گره بزنید تا مقاومتشان در برابر باد افزایش پیدا کند. این رول را به شکل استوانه‌ای با قطر ۴۵ سانتی‌متر درآورید. در انتها با استفاده از سیم، دو انتهای رول را به یکدیگر ببندید و شکلی دایره‌ای ایجاد نمایید. این نوع از قفس برای پشتیبانی نیاز به پایه‌های قوی دارد.
۶- ستون‌های گیاه یا قفسش را یک الی دو بار در هفته تکان دهید. این کار را پس از شکوفه‌دادن بوته به مدت ۵ ثانیه انجام دهید تا گرده‌افشانی آن تقویت شود. بر اساس توصیه‌های اتحادیه‌ی باغداری ملی، تکان‌دادن گیاه گوجه‌فرنگی می‌تواند باعث افزایش تولید میوه و همچنین توزیع متقارن آن در کل بوته شود.
بخش ۳: برداشت
۱- 45 الی ۹۰ روز پس از کاشت، منتظر میوه باشید. به صورت متوسط، می‌بایست ۶۰ روز منتظر بمانید. بوته‌های گوجه‌فرنگی معمولاً در ابتدا میوه‌هایی سبزرنگ و کوچک دارند. صبر کنید تا میوه‌ها به اندازه‌ی مناسب رسیده و رنگی روشن و عمیق پیدا کنند: این نشانه‌ها می‌گویند که میوه رسیده و آماده‌ی برداشت است. همچنین می‌توانید از طریق بافت میوه، زمان رسیدنش را تشخیص دهید. میوه‌ی رسیده دارای بافت نرم‌تر است. دقت کنید که میوه‌ها را باکف دستتان بچینید؛ آن‌ها را با نوک انگشت فشار ندهید و به این ترتیب، میوه را زخمی نکنید.
دقت کنید که میوه‌ها بیش از حد رسیده نشوند، زیرا در این صورت، زیادی نرم خواهند شد.
توجه داشته باشید که پرندگان، راسوها، راکون‌ها و برخی از سگ‌ها به گوجه‌ی رسیده، ذرت یا فلفل‌های سبز و شیرین علاقه دارند.
۲- می‌توانید میوه‌ها را زودتر بچینید و آن‌ها را در محیط خانه قرار دهید تا برسند. می‌توانید میوه‌ها را در هر زمان و پس از تغییر رنگ به سمت پخته‌شدن بچینید و آن‌ها را در معرض آفتاب قرار دهید تا به صورت کامل رسیده شوند. این امر باعث می‌شود که احتمال پوسیدن گوجه‌ها یا خورده‌شدنشان توسط پرنده و سنجاب کاهش پیدا کند.
البته در صورتی که گوجه روی بوته برسد، طعمی بهتر و شیرین‌تر خواهد داشت. با چیدن زودهنگام شما ریسک کمتری متحمل می‌شوید اما مزه‌ی بدتری خواهید داشت. می‌بایست بین این دو مورد تعادل ایجاد کنید.
۳- می‌توانید یک بسته‌ی پلاستیکی و زیپ‌دار بر روی میوه‌ی تقریباً رسیده بکشید. این کار را با دقت انجام داده و از پایین ساقه اقدام کنید. این کار می‌تواند از میوه در برابر حیوانات محافظت کند.
بسته‌ی پلاستیکی را در بالای میوه ببندید. فرایند بستن پلاستیک را از هر دو طرف آغاز کرده و تا نزدیکی‌های ساقه به فاصله‌ی ۶ سانتی‌متر ادامه دهید. حتماً این مقدار از شکاف را در نظر بگیرید تا هوا جریان پیدا کند.
گوشه‌ی پایینی پلاستیک را نیز برای جریان هوا و فرایند تخلیه ببرید. همچنین در آب‌وهوای گرم، سوراخ‌های بیشتری را با دقت روی بسته‌ی پلاستیکی در نظر بگیرید که قطری معادل ۲/۱ سانتی‌متر داشته باشند.
اگر میوه‌هایتان توسط حیوانات خورده می‌شوند، ناامید نشوید؛ وقت بگذارید و آن‌ها را با بسته‌های پلاستیکی بپوشانید.
یک ترفند دیگر می‌تواند آویزان کردن گوی‌های قرمز و تزئینی در بالای قفس بوته‌ی گوجه‌فرنگی باشد. پرندگان به آن‌ها نوک زده و گیج می‌شوندو به همین دلیل، گوجه‌های شما را ول می‌کنند.
منبع: //www.wikihow.com
ترجمه شده توسط تیم بذرکو
۱ دیدگاه
سلام
آیا میشه بذرای هیبرید موجود در بازار مث ۸۳۲۰ یا متین رو بصورت داربستی و سرپا در فضای ازاد کشت کرد؟؟یا بذرای خاصی میخاد؟