گوجه فرنگی محبوب ترین و رایج‌ترین محصول گلخانه‌ای در کل دنیا می‌باشد. با استفاده از کنترل دمای مناسب و فراهم‌آوردن مقدار زیادی از نور، گلخانه‌دارها در اکثر نقاط دنیا می‌توانند دو بار در سال، گوجه فرنگی برداشت کنند. شرایط درون گلخانه می‌بایست به دقت مدیریت شود تا برای گیاهان بیماری به وجود نیاید و عملیات گرده‌افشانی گل‌ها به درستی صورت گیرد.
بخش ۱: راه‌اندازی
۱- دما را بررسی کنید. گوجه‌فرنگی معمولاً روزها در بازه‌ی دماییِ ۲۱ تا ۲۷ درجه و شب‌ها در بازه‌ی دماییِ ۱۶ الی ۱۸ درجه‌ی سانتی‌گراد، رشد بهتری دارد. قبل از کاشت گوجه‌فرنگی، در مورد توانایی‌تان در زمینه‌ی تامین این بازه‌های دمایی به مدت چند ماه اطمینان حاصل کنید.
ایده‌آل این است که در روزهای ابری، دماها بابستی به دمای ایده آل دمایی نزدیک شوند (یعنی در روز به دمای ۲۱ درجه و در شب به دمای ۱۶ درجه نزدیک‌تر باشند) و در روزهای آقتابی و صاف به کران بالاییِ بازه‌های دمایی و یا حتی بالاتر از آن‌ها نزدیک‌تر باشند (منظور از کران بالای بازه، دمای ۲۷ درجه در روز و ۱۸ درجه در شب است).
همچنین می بایست رطوبت را زیر ۹۰ درصد نگه دارید تا کپک‌های قارچی روی برگ‌ها شکل نگیرند. عملیات تهویه را به صورت منظم و علی‌الخصوص در صبح‌های سرد و ابری انجام دهید تا هوای خشک و تازه به گلخانه دمیده شود.
۲- یک گونه‌ی خاص از گوجه فرنگی را انتخاب کنید. هزاران گونه از گوجه‌فرنگی وجود دارند که برای کسب اطلاعات در مورد آن‌ها می‌توانید به پرورش‌دهندگان اطرافتان مراجعه کنید. در این‌جا تعدادی نکته و راهنمای کلی آورده شده که می‌توان از آن‌ها در تمامی مناطق جغرافیایی بهره گرفت:
برخی از گونههای گوجه فرنگی در بازار موجود هستند که به گونههای گلخانه‌ای مشهور می‌باشند. این ارقام در برابر شرایط گلخانه‌ای مقاوم‌تر هستند.
ذکر حروف VFNT و A پس از نام هر یک از گونههای گوجه‌فرنگی بدین‌معناست که آن گونه در برابر بیماری مقاوم می‌باشد.
گوجه‌های «نامحدود» دائماً رشد کرده و میوه تولید می‌کنند و می‌توانید از آن‌ها برای دوره‌ی طولانی‌تری در داخل گلخانه بهره‌برداری نمایید. اما اگر فضای کافی ندارید، گونههای «محدود» گوجه‌فرنگی را بکارید که رشدشان در ارتفاع معینی متوقف می‌شود.
۳- یک محیط برای کشت انتخاب نمایید. گوجه‌فرنگی می‌تواند در هر محلی که به خوبی زه‌کشی شده باشد، رشد کند. شما می‌توانید از ترکیب بدون خاک یا یکی از موارد زیر استفاده نمایید:
کیسه‌های پرلیت یا قطعات سنگ، ارزان‌ترین گزینه در این حوزه محسوب می‌شوند.
برخی از پرورش‌دهندگان ترجیح می‌دهند از ترکیب خزه‌ی اسفاگنوم و ورمی کولیت با نسبت مساوی استفاده نمایند.
ترکیب خاک استریل بخرید یا خودتان آن را بسازید. حتماً قبل از استفاده از خاک یا کود باغچه، آن‌ها را استریل کنید. در صورتی که تمایل به نصب سیستم آبیاری ندارید، می‌توانید این گزینه را انتخاب کنید.
۴- توصیه می‌شود که یک سیستم آبیاری نصب کنید. اکثر پرورش‌دهندگان از لوله‌های قطره‌ای برای آبرسانی به هر بوته استفاده می‌کنند. می‌توان یک تزریق‌کننده‌ی کود نیز به این لوله متصل نمود تا کودرسانی را نیز به صورت خودکار انجام دهد.
پرورش گوجه‌فرنگی در سیستم هیدروپونیک نیز آسان است. برای دریافت جزئیات بیشتر این مقاله را مطالعه نمایید.
بخش ۲: کاشت
۱- جعبه‌ی اولیه را با مخلوط گلدان پر کنید. در ابتدا جعبه را با آب و صابون بشویید تا ضدعفونی شود. سپس جعبه را با یکی از ترکیباتی که در بالا ذکر شده پر نماید.
اگر از خاک استفاده می‌کنید، آن را استریل کنید.
اگر از ترکیب بدون خاک استفاده می‌کنید، به محلول تغذیه‌ی بذر نیز نیاز خواهید داشت (پایین را ببینید).
۲- هر بذر را در جای خودش بکارید. سوراخی با قطر ۶ میلی‌متر در هر یک از بخش‌های جعبه‌ی اولیه ایجاد نمایید. یک عدد بذر را در هر سوراخ بیاندازید. روی بذر را با اندکی از مخلوط گلدان بپوشانید.
۱۰ الی ۱۵ درصد بیش از ظرفیت مورد انتظارتان بذر بکارید تا در ادامه بتوانید بذرهای ناسالم را کنار بگذارید.
۳- از آب یا محلول تغذیه‌ی رقیق‌شده برای مرطوب‌کردن استفاده نمایید. برای خاک از آب ساده و برای ترکیبات بدون خاک از محلول تغذیه استفاده کنید. در هر دو صورت، آن‌قدر به این ترکیب‌ها آب اضافه کنید که به صورت توده درآیند. به صورت منظم آب اضافه کنید تا مخلوط مرطوب بماند.
استفاده از محلول تغذیه‌ی ۵:۲:۵ که شامل کلسیوم و منیزیم می‌باشد ایده‌آل است. محلول را بر اساس دستورالعملهای راهنما رقیق نمایید.
۴- جعبه را در یک طاقچه‌ی گرم بگذارید. قبل از جوانه‌زدن بذرها، آن‌ها را به گلخانه منتقل نکنید تا بتوانید وضعیت بیماری و آفات را در آن‌ها بررسی کنید. مقدار زیادی از نور آفتاب را برای آن‌ها فراهم کرده و دمای طول روز را در محدوده‌ی ۲۴ الی ۲۷ درجه‌ی سانتی‌گراد نگه دارید.
برای کنترل‌کردن دما، می‌توانید ابتدا جعبه را در قسمتی که به صورت مقطعی زیر نور آفتاب است بگذارید. در ادامه و پس از جوانه‌زدن بذرها، آن‌ها را به قسمتی که آفتاب به صورت کامل می‌تابد منتقل کنید. این فرایند معمولاً ۵ الی ۱۲ روز طول می‌کشد.
۵- آن‌ها را در محفظه‌های بزرگ‌تر بکارید. پس از گذشت دو هفته از پیدایش بذرها، آن‌ها را به گلخانه انتقال داده و در گلدان‌های کوچکی بکارید. پس از گذشت ۶ الی ۸ هفته یا هنگامی که ارتفاع بوته‌ها به ۱۰ الی ۱۵ سانتی‌متر رسید، آن‌ها را وارد کیسه یا گلدان‌های بزرگ‌تری کنید. هر بوته‌ی معمولی نیازمند ۵/۰ الی ۱ متر مربع از مواد گلدان می‌باشد (بین ۷/۳ الی ۵/۷ گالن و ۱۴ الی ۲۸ لیتر). فضای کافی را در نظر بگیرید، زیرا حتی گونههای کوچک‌تر نیز در گلدان‌های کوچک، میوه‌های کمتری تولید می‌کنند.
اگر حشره، کپک یا نشانه‌ی بیماری خاصی روی هر یک از بوته‌ها می‌بینید، آن موارد را به گلخانه منتقل نکنید.
به هر بوته فضایی معادل ۳۷/۰ متر مربع بدهید. فاصله‌ی کم میان بوته‌ها می‌تواند باعث کاهش جریان هوا و افزایش بیماری شود.
۶- میزان pH و سطح کلسیوم را تنظیم کنید. قبل از انتقال نهایی به گلدان‌های بزرگ، بهتر است که pH خاک را محاسبه کنید که در حالت ایده‌آل می‌بایست بین ۸/۵ و ۸/۶ باشد. اگر خاکتان خیلی اسیدی است، به ازای هر ۸/۳ لیتر از مخلوط گلدان، ۵ میلی‌لیتر آهک به آن اضافه کنید. این ترکیب علاوه بر افزایش pH، باعث افزودن کلسیم به خاک می‌شود که می‌تواند جلوی پوسیدگی شکوفه‌ها را در آینده بگیرد.
در صورتی که pHتان در محدوده‌ی مناسب بود؛ به جای آهک از سنگ گچ یا کلسیم سولفات استفاده کنید تا بدون تغییر pH صرفاً به خاکتان کلسیم اضافه شود. همچنین می‌توانید به صورت جایگزین از کودی استفاده کنید که کلسیم دارد و هر هفته یا دوهفته یک‌بار از آن بهره بگیرید.
در روش هیدروپونیک، می‌توانید کلسیم نیترات را وارد سیستم آبیاری کرده و بدین‌طریق کلسیم مورد نیاز خاک را تامین کنید. این فرایند نیاز به یک تزریق‌کننده‌ی ثانویه دارد، زیرا نمی‌توان کلسیم نیترات را در کود اصلی ذخیره نمود.
بخش ۳: مراقبت از بوته‌ها
۱- به صورت منظم به آن‌ها کود بدهید. از روزی که بوته‌های گوجه‌فرنگی را در گلدان نهایی قرار دادید، عملیات کوددهی را شروع کنید. از یک کود کامل و دارای نیتروژن یا پتاسیم بالا نظیر کود ۱۵-۵-۱۵ یا ۵-۲-۵ استفاده کنید. بر اساس دستورالعملهای دفترچه‌ی راهنمای کود آن را به صورت محلول درآورده و از آن استفاده نمایید.
در موعد رسیدن میوه‌ها کمتر از کود استفاده کنید. در اواخر پاییز یا زمستان کود نزنید، مگر اینکه از نورهای مصنوعی یا هیترهای مطمئن در گلخانه‌تان بهره گرفته باشید.
۲- ساقه‌های ناخواسته یا «دستک‌ها» را جدا کنید. این کار را هفته‌ای یک بار انجام دهید. قفط غنچه‌ی اصلی در بالای ساقه و ساقه‌ی زیر آن را نگه دارید. این کار باعث می‌شود که بوته به جای رشد عرضی به صورت عمودی رشد کند.
در صورتی که قسمت بالای بوته‌تان آسیب دیده باشد، ساقه‌ی ناخواسته‌ی بالایی می‌تواند به عنوان شاخه‌ی اصلی جدید کار کند.
۳- بوته‌های گوجه‌فرنگی را سرپا نگه دارید. پایه‌هایی تهیه کرده و بوته‌ها را به آرامی و با استفاده از ریسمان به آن‌ها گره بزنید تا عمودی باقی بمانند. در صورت لزوم از گیره‌های پلاستیکی باغبانی برای نگه‌داشتن ریسمان استفاده کنید.
در کاربردهای تجاری، در مصرف مواد صرفه‌جویی شده و از یک سیم در هر ردیف استفاده می‌کنند. در طول سیم و در فواصل ۶ متری، پایه‌ای در زمین فرو می‌کنند که از آن پشتیبانی کند. به دور هر گیاه ریسمان بسته شده و آن را به سیم مذکور گره میزنند تا سرپا بماند.
۴- به گرده‌افشانی گل‌ها کمک کنید. بر خلاف خیلی از گیاهان، گوجه‌فرنگی خودش می‌تواند گرده‌افشانی کند اما در این راستا به کمک احتیاج دارد. گرده‌ی گل گوجه‌فرنگی در داخل یک لوله محبوس شده و می‌بایست از طریق ارتعاش آزاد شود. از آن‌جایی که اکثر گلخانه‌ها زنبور عسل ندارند و باد هم درون آن‌ها جریان پیدا نمی‌کند، خودتان می‌بایست دست به کار شده و پس از بازشدن کامل گل‌ها در نقش گرده‌افشان ظاهر شوید.
برای دریافت بهترین نتایج، یک لرزاننده‌ی الکتریکی که مخصوص گیاهان است خریداری کنید. هر روز بین ساعت‌های ۱۰ صبح تا ۲ بعدازظهر، لرزاننده را نزدیک ساقه‌ی گل کنید و دکمه‌ی آن را فشار دهید. (می‌توان از مسواک الکتریکی نیز به عنوان ابزاری مفید که البته کارایی کمتری دارد بهره گرفت).
به منظور صرفه‌جویی در زمان، می‌توانید از یک دمنده برای هدایت باد به سمت خوشه‌ی گل‌ها استفاده کنید.
گلخانه‌دارهای عمده می‌بایست استفاده از زنبور عسل را مدنظر داشته باشند.
به عنوان آخرین راهکار، می‌توانید ساقه‌ی هر گل را به آرامی تکان دهید. البته این کار ریسک بالایی داشته و می‌تواند منجر به خرابی شود.
۵- میوه و گیاهان را هرس کنید. سوای از جداسازی ساقه‌های ناخواسته، نیازی نیست که قبل از میوه‌دادن گیاه، عملیات هرس‌کردن را شروع کنید.
هنگامی که میوه شروع به رشد کرد، ۴ یا ۵ میوه را روی هر خوشه باقی گذاشته و بقیه را بچینید؛ کوچک‌ترین و نافرم‌ترین میوه‌ها را در این مرحله انتخاب کنید و آن‌ها را از شاخه جدا کنید. در صورت بزرگ‌بودن بیش از حد میوه‌ها یا قرارداشتن در شرایط زمستانی، فقط ۳ میوه را در هر خوشه نگه دارید و باقی موارد را جدا کنید. امکان دارد که گونههای دارای میوه‌ی کوچک‌تر نیازی به هرس‌کردن نداشته باشند.
پس از بالغ‌شدن میوه، برگ‌های کهنه را از خوشه‌های پایین‌تر جدا کنید. این کار باعث می‌شود که هوا به شکل بهتری جریان پیدا کند.
۶- تا حد امکان فرایند برداشت را به تاخیر بیاندازید. هرقدر میوه‌ها بیشتر روی شاخه باقی بمانند، ساختار کامل‌تر و رنگی قرمزتر پیدا خواهند کرد. پرورش‌دهندگان بازاری معمولاً یک مقدار زودتر برداشت می‌کنند (هنگامی که میوه ۶۰-۹۰ درصد رسیده است). زیرا ارسال محصولات به بازارهای مختلف نیازمند زمان است و میوه‌های نسبتاً رسیده طی این مدت‌زمان می‌توانند کاملاً پخته شوند.
منبع:wikihow
ترجمه و تدوین توسط تیم بذرکو
هرگونه کپی برداری با منبع سایت بذرکو مشکل ندارد
۱ دیدگاه
مایلم اطلاعات بیشتری در این حوزه کسب کنم