بذر گیاه دارویی پنیرک (Malva sylvestris)

توصیف گیاه دارویی پنیرک (Malva sylvestris)
پنیرک پف‌نبات یک گیاه چندساله و بومی اروپا، غرب آسیا و شمال آفریقا می‌باشد که به عنوان یک گیاه دارویی و تزئینی کاشته می‌‎شود. از زمان مصریان باستان، نوعی شیرینی از طریق ریشه‌ی این گیاه درست می‌کردند.
ساقه‌های این گیاه که در پاییز خشک می‌شوند، شق هستند و طولی معادل 0.91 الی 1.22 متر دارند. البته در شرایط ایدئال می‌تواند طولشان به 2 متر هم برسد. این ساقه‌ها ساده بوده و معمولاً تعداد اندکی انشعاب افقی روی آن‌ها شکل می‌گیرد. برگ‌ها که دارای دمبرگ‌های کوتاهی هستند، دایروی بوده، بین 51 الی 76 میلی‌متر طول و 3 سانتی‌متر عرض دارند. این برگ‌ها بین 3 تا 5 لوب داشته، دندانه‌های نامنظمی دارند و قطرشان زیاد است. آن‌ها سطحی نرم و مخملین را در هر دو طرف دارند، زیرا کرک‌های شعاعی و متراکم روی برگ وجود دارند. گل‌های آن شبیه پنیرک پنبه‌ی ایرانی هستند، اما اندامی کوچک‌تر و رنگی پریده‌تر در آن‌ها مشاهده می‌شود.
پرچم‌های گیاه در قالب یک لوله کنار یکدیگر قرار می‌گیرند و بساک‌ها به شکل لوبیا بوده و تک‌سلولی هستند. گل‌ها در طول ماه‌های شهریور و مهر شکوفه می‌زنند و همانند سایر گونه‌هایی که در خانواده‌ی این گیاه قرار می‌گیرند، پس از آن می‌توانید انتظار میوه‌های صاف و گردی را بکشید که عموماً «پنیر» نام دارند.
کل گیاه، علی‌الخصوص ریشه‌ی آن، مایع لزج را به مقدار زیاد ترشح می‌کند که خاصیت نرم‌کنندگی بیشتری را نسبت به پنیرک معمولی دارد. اکثر پنیرک‌ها به عنوان غذا مورد استفاده قرار می‌گیرند و مولفان اولیه نیز به همین دلیل از آن‌ها نام برده‌اند. پنیرک نوعی سبزی خوراکی در میان رومی‌ها محسوب می‌شود؛ یک بشقاب پنیرک به عنوان یکی از موارد محبوب آن‌ها محسوب می‌شد. بسیاری از ساکنان فقیر سوریه برای هفته‌ها با مصرف گیاهان به گذران عمر ادامه می‌دهند و یکی از رایج‌ترین همین گیاهان پنیرک است. آن‌ها ابتدا آن را جوشانده و سپس با پیاز و کره سرخ می‌کنند.

منبع

مصارف خوراکی

برگ‌های آن به صورت خام و خوراکی مصرف می‌شوند. آن‌ها به عنوان سبزی معطر خوراکی در سوپ‌های غلیظ استفاده می‌شوند. وقتی که آن را به عنوان سهمی کوچک در کنار سایر سبزیجات استفاده کنید، طعم و بافت آن قابل قبول می‌شود، اما اگر مقدار زیادی از این برگ‌ها را با هم بپزید، بافت ترشح‌کننده‌ی گیاه باعث می‌شود که طعم نهایی چندان جالب از آب درنیاید. برگ‌ها می‌توانند به صورت خام مصرف شوند، اما الیاف زیادی داشته و به نوعی کرکی هستند، هرچند که طعمشان ملایم و مطبوع است. ما آن‌ها را خیلی ریز کرده و در سالاد استفاده کردیم که نتیجه و طعم خوبی را حاصل دادند. ریشه هم به صورت خام یا پخته مصرف می‌شود. وقتی که آن را پخته و سپس با پیاز سرخ می‌کنند، یک مخلوط خوشمزه درست می‌شود که گفته می‌شود در زمان‌های قحطی و کمبود غذا از آن بهره می‌گیرند. ریشه‌ی آن هم به عنوان سبزی استفاده می‌شود، همچنین آن را خشک کرده و پودر می‌کنند که از آن در ساخت شیرینی بهره گرفته می‌شود. ریشه‌ی گیاه حاوی 37 درصد نشاسته، 11 درصد لعاب و 11 درصد پکتین می‌باشد. آبی که به واسطه‌ی پخت‌وپز هر بخش از گیاه حاصل می‌شود می‌تواند به عنوان جایگزین سفیده‌ی تخم‌مرغ در پخت کیک میوه‌ای و سایر موارد استفاده شود. آب ریشه بیشترین تاثیر را دارد و با پختن به صورت غلیظ درآمده و بافتی مشابه سفیده‌ی تخم‌‌مرغ پیدا می‌کند. همچنین از ریشه‌ی آن نوعی چای درست می‌کنند.

منبع

مصارف پزشکی

پنیرک به عنوان یک گیاه خانگی و دارویی مفید محسوب می‌شود. ویژگی‌های آرامش‌بخش و تسکین‌دهنده‌ی آن در درمان التهابات و ضایعات غشاهای مخاطی نظیر کانال‌های تغذیه‌ای، اندام‌های ادراری و تنفسی بسیار موثر هستند. ریشه‌ی گیاه با اسید اضافی معده، زخم پپتیک و گاستریت مقابله می‌کند. همچنین آن را به صورت بیرونی برای کبودی‌ها، پیچ‌خوردگی‌ها، درد عضلانی، نیش حشرات، التهابات پوستی، شکستگی‌ها و غیره استفاده می‌کنند. کل گیاه و به صورت ویژه ریشه‌ی آن، ضد درد، تسکین‌دهنده، ادرارآور، بسیار نرم‌کننده و البته تسکین‌دهنده‌ی دندان‌درد می‌باشد. از تزریق برگ‌ها برای درمان کیست و تکرر ادرار استفاده می‌شود. برگ‌های آن در ماه شهریور برداشت می‌شوند، هنگامی که گیاه به گل‌دهی می‌رسد و می‌‎تواند برای مصارف بعدی خشک شود. ریشه می‌تواند در کرم‌ها و برای درمان سوختگی و آبسه استفاده شود. بهتر است که ریشه را در پاییز و ترجیحاً از گیاه 2 ساله برداشت کرده و برای استفاده‌های بعدی خشک کنید.

سایر مصارف

ریشه‌ی خشک‌شده به عنوان خمیردندان استفاده شده یا توسط کودکانی که دندان درمی‌آورند، جویده می‌شوند. همچنین این ماده تاثیری مکانیکی را بر لثه‌ها دارد و منجر به تسکین دردهای آن می‌شود. این ریشه به عنوان لوازم آرایش استفاده شده و پوست را نرم می‌کند. الیاف حاصل از ساقه‌ها و ریشه‌های گیاه در کاغذسازی استفاده می‌شود. ریشه‌ی خشک و پودرشده برای پیوند عناصر فعال استفاده شده و در ساخت قرص از آن استفاده می‌شود. نوعی چسب را از طریق ریشه‌ی گیاه می‌‎سازند. ریشه را داخل آب می‌جوشانند و شربت غلیظی داخل قابلمه باقی می‌ماند که همین شربت در نقش چسب عمل می‌کند. از دانه‌ی گیاه نیز روغنی می‌گیرند که در ساخت رنگ و لاک الکل استفاده می‌شود.