بذر گیاه دارویی کلزا (Brassica napus)

کاشت و موارد استفاده
در سال 1973، دانشمندان کشاورزی کانادایی یک کمپین بازاریابی را برای ارتقای مصرف کلزا راه انداختند.
امروزه کلزا برای تولید غذای حیوانات، روغن گیاهی خوراکی و بیودیزل پرورش داده می‌شود؛ تولیدکنندگان برتر شامل اتحادیه‌ی اروپا، کانادا، چین، هند و استرالیا می‌شوند. در هند، 6.7 میلیون تن در سال تولید وجود دارد. بر اساس گفته‌های دپارتمان کشاورزی ایالات متحده، در سال 2000 کلزا به عنوان سومین منبع روغن گیاهی در دنیا محسوب می‌شود، درحالی‌که جایگاه اول و دوم به دانه‌ی سویا و روغن خرما تعلق دارند. آن را به عنوان دومین منبع پروتئین دنیا بعد از دانه‌ی سویا می‌شناسند.
سازمان غذا و کشاورزی گزارش کرده که در فصل 2003-2004 حدود 36 میلیون تن کلزا تولید شده و برآورد خود برای فصل 2010-2011 را 58.4 میلیون تن اعلام کرد. در اروپا، کلزا در وهله‌ی اول برای تامین غذای حیوان کاشته می‌شود، زیرا لیپید بالا و پروتئین متوسطی دارد.
روغن طبیعی کلزا دارای 50 درصد اسید اروسیک می‌باشد. همچنین دانه‌های وحشی حاوی مقادیر بالایی از گلوکوزینولات (گلوتاتیون روغن خردل) هستند. این محصول را تحت عنوان یک محصول پوشش زمستانی نیز می‌کارند. در برخی از عملیات ارگانیک، احشام نظیر گوسفند و گاو مجاز به چرا بر روی مزارع کلزا هستند.
فرآوری مربوط به تولید روغن، نوعی محصول فرعی را نیز تولید می‌کند. این محصول فرعی یک غذای حیوانی پروتئینی است که می‌تواند با دانه‌ی سویا رقابت کند. این غذا عمدتاً برای تغذیه‌ی گاو استفاده می‌شود، اما از آن به عنوان غذای خوک و مرغ هم استفاده می‌کنند. این وعده‌ی غذایی حاوی گلوکوزینولات هست که مسئولیت اختلال در سوخت‌وساز گاو و خوک را بر عهده دارد. کیک روغن که از طریق کلزا تهیه می‌شود، نقش کود را در چین ایفا می‎‌کند و می‌تواند برای گیاهان تزئینی نظیر بونسای نیز کاربرد داشته باشد.
محصولات کلزا دارای مقدار قابل توجهی نکتار هستند و زنبورهای عسل نوعی عسل کم‌رنگ و تند را از طریق آن تولید می‌کنند. این مورد باید بلافاصله پس از اتمام فرآوری استخراج شود، زیرا در غیر این صورت داخل کندوی عسل شکرک زده و دیگر قابلیت استخراج آن وجود ندارد. این عسل معمولاً با عسل‌های ملایم‌تر مخلوط شده و برای مصرف خانگی یا پخت‌وپز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
دانه‌ی کلزا تقریباً خودبارور بوده و به وسیله‌ی باد، جاذبه‌ی زمین و حشرات گرده‌افشانی می‌شود. گرده‌افشانی توسط حشره منجر به افزایش بازده می‌شود، اما تاثیر آن در ارقام گوناگون با یکدیگر فرق می‌کند.

بیودیزل
روغن کلزا به عنوان سوخت دیزل یا به اصطلاح بیودیزل در سیستم‌های سوخت حرارتی مورد استفاده قرار می‌گیرد یا با نفت مخلوط شده و برای تامین توان وسایل نقلیه‌ی موتوری استفاده می‌شود. بیودیزل می‌تواند به شکل خالص در موتورهای جدیدتر استفاده شود، بدون این‌که به موتور آسیب بزند و غالباً با دیزل سوخت فسیلی ترکیب می‌شود، به گونه‌ای که بین 2 الی 20 درصد این مخلوط بیودیزل است. با توجه به هزینه‌های پرورش، خرد کردن و فرآوری بیودیزل کلزا، بیودیزل حاصل از روغن جدید، هزینه‌ی تولید بیشتری را نسبت به دیزل سوخت استاندارد دارد، بنابراین سوخت‌های دیزل معمولاً از روغن دست‌دوم استفاده می‌کنند. روغن کلزا به عنوان روغن ارجح در تولید بیودیزل در بسیاری از کشورهای اروپا محسوب می‌شود و 80 درصد از مواد اولیه را تشکیل می‌دهد، عمدتاً به این دلیل که کلزا به ازای هر متر زمین روغن بیشتری را در قیاس با سایر منابع روغن نظیر دانه‌های سویا تولید می‌کند.
در حال حاضر کلزا با استفاده از مقادیر بالای کودهای حاوی نیتروژن پرورش داده می‌شود و در نتیجه‌ی این فرایند گاز N2O حاصل می‌شود. تقریباً بین 3 الی 5 درصد از نیتروژنی که به عنوان کود برای کلزا فراهم می‌شود، به N2O تبدیل می‌گردد.

اثرات سلامتی
روغن کلزا به عنوان یکی از قدیمی‌ترین روغن‌های گیاهی محسوب می‌شود، اما قدیم‌الایام به صورت محدود استفاده می‌شد زیرا اسید اروسیک بالایی دارد و می‌تواند به عضله‌ی قلب حیوانات آسیب بزند. همچنین کلزا گلوکوزینولات دارد که باعث می‌شود ارزش مواد غذایی مصرف‌شده توسط حیوانات کاهش پیدا کند. روغن کلزا می‌تواند تا 54 درصد اسید اروسیک داشته باشد. روغن کلزای خوراکی که از طریق ارقام مختلف کلزا حاصل می‌شود، دارای میزان اسید اروسیک بالایی می‌باشد و اداره‌ی غذا و داروی آمریکا آن را مورد تایید قرار داده است. در آمریکا درصد مجاز اسید اروسیک در روغن کلزا را به 2 درصد محدود کرده و اتحادیه‌ی اروپا نیز محدودیت 5 درصد را در نظر گرفته است. گفته می‌شود این مقادیر پایین از اسید اروسیک نمی‌تواند به نوزاد انسان صدمه‌ای وارد نمی‌‎کند.
در سال 1981 یک بیماری مرگبار در اسپانیا شیوع پیدا کرد که تحت عنوان سندروم روغن سمی شناخته می‌شد و به واسطه‌ی مصرف روغن کلزا در صنعت به وجود آمده بود. این روغن عمدتاً در قالب روغن زیتون فروخته می‌شد و در پخت‌وپز، سالاد و سایر غذاها مورد استفاده قرار می‌گرفت. نشانه‌های آن معمولاً در قالب ذات‌الریه‌ی معمولی با نفوذپذیری بینابینی بود که با فشار خون ریوی همراه می‌شد.
گرده‌ی کلزا حاوی مواد آلرژی‌زای شناخته‌شده‌ای می‌باشد. این در حالی‌ است که نقش گرده‌ی کلزا در ایجاد تب یونجه به درستی مورد تایید قرار نگرفته است، زیرا کلزا محصولی است که توسط حشرات گرده‌افشانی می‌شود ولی تب یونجه معمولاً به واسطه‌ی گیاهانی که توسط باد گرده‌افشانی می‌شوند، ایجاد می‌شود. تنفس گردوغبار ناشی از کلزا می‌تواند برای کارگران کشاورز منجر به آسم شود.